Selamlar,
Biraz geç oldu ama ancak fırsat bulabildim. Şöyle bir toparlayalım.
Konumuz, sürüş sırasında yaptığınız rutin kontrollerdi. Burada kastımız, sürüş sırasında tüm kontrol ettiklerimiz değildi elbette. Sürerken etrafı, olayları, diğer araçları, sürücüleri ve buna benzer onlarca, hatta yüzlerce bilgiyi kontrol ediyoruz. Bunlara girersek bir mavi kitap daha yazmamız gerekir. Benim kastettiğim, herhangi bir uyaran olmasa dahi, belirli periyotlar ile kontrol etmemiz gerekenlerdir.
Herhangi bir uyaran olmadan, rutin yapılması gereken kontrollerin unutulmaması için en çok kullanılan yöntem, malumunuz kontrol listesidir (check list). Sürerken elimize bir liste alıp kontrol yapamayacağımız çok açık. Bunun yerine belirli bir sıralama ve zamanlama ezberleyerek, kontrol edilmesi gerekeni atlamamayı seçebiliriz.
Her ne kadar, 8-10 saniye de bir gibi zamanlama esaslı yöntemler mantıklı görünse de, ben işlerliğine katılamıyorum. İçinizden sürekli ve durmaksızın saymıyorsanız, ki saymayın başka bilgilere de zaman kalmalı, rutin olarak aynı zaman dilimini denkleştirmeniz oldukça zor. Malum, zaman göreceli bir kavram. Eliniz ateşteyken 8-10 saniye inanılmaz uzun ama keyifli bir sohbette 8-10 dakikanın lafı bile olmaz. Bu nedenledir ki, bir önceki eylemi takip eden eylem yöntemini seçip, birbirine bağlı eylemler belirlemek yararlı olabilir.
Şimdi, sizin saydıklarınızdan açıklama yaparak ilerleyelim. Aslında itiraf ediyorum hepsini de saydınız. Sorun olan parça parça olmasıydı. Oysa hepsini, hepimiz, her sürüşümüzde yapmalıyız.
1. Başlarken-Sürmeden:
Sürüş, motosiklete binmeden başlar. Motosikletimize doğru ilerlemeye başladığınız an, sürüş faaliyeti de başlamış demektir. Bu yüzden rutin kontroller de, sürüş öncesinde başlamalıdır. Motosikletimize doğru yürürken, etrafına bakınmaya başlamak iyi bir fikirdir. Her ne kadar sabah kontrol ettiysek de, moladan kalktığınız da, kıyafetlerinizi giyerken şöyle bir bakın park ettiğiniz gibi mi duruyor? Gidon ters dönmüşse birileri karıştırmış olabilir. Altında bir akıntı var mı? Varsa yeni mi? Genel olarak gözünüze takılan bir şey var mı? Alışılmışın dışında bir durum gözünüze çarparsa, bunun üzerine gitmek mantıklı olacaktır.
Savaş pilotlarını görürsünüz filmlerde, her şey bitip uçağa binerken şöyle bir elleri ile gözdeyi okşayarak binerler. Tamam sevdiklerinden ama aslında yüzeyi de yoklama durumu bu.
Üstelik, bunları yaparken ister istemez yaklaşan sürüşü de düşünmeye başlamış olacaksınız. Böylece zihinsel hazırlığınızda yapılmış olacak. Konsantre bir sürüşe başlamanıza kadar geçecek, o riskli birkaç kilometrelik zamanı da azaltmış olacaksınız.
Bu kontrol kesinlikle zamanınızı almayacaktır. Giyinirken bakmaya yeterince zaman var. Bir sorun görünmüyor mu? Hadi binelim.
2. Kıyafetler:
Kendinizi, varsa artçınızı ve yine varsa partner sürücünüzü şöyle bir tepeden tırnağa süzün. Kask kapalı mı, kask kayışı bağlı mı, montun önü kapalı mı, eldiven tamam mı, paça fermuarını çekmiş mi, hülasa gözünüze ters görünen bir şey var mı? Yok mu, hadi çalıştıralım.
3. Aktif fren kontrolü:
Frenlerin çalışması hayatta kalmamızı belirleyen temel etken olsa gerek. Bu yüzden birinci vitesi değiştirmeden şöyle azıcık dokunun ön ve arka frene ayrı ayrı. Çalışıyor mu? Hadi ikinci vites, çıkalım yola.
4. Sürüş pozisyonu (Kollar, omuzlar, ayaklar):
Virajları dönerken insan bozmuyor pek pozisyonunu. Bu yüzden düz yolda ve açık trafikte bunu kontrol etmeye ihtiyaç olmayacaktır. Uzunca bir düz yoldan virajlı yollara, ya da trafiğin sakin olduğu alanlardan, kalabalık olduğu alanlara geçerken, şöyle bir yoklamak doğru olabilir, el ayak nerede, omuzlar düşük mü, kollar kanat çırpıyor mu, depo bacaklarımın arasında mı diye.
Bu kontrol için herkes kendine göre bir sıklık belirlemeli derim. Ali Şefimin omuzlarını serbest bırakmaması gibi yenmeniz gereken bir alışkanlığınız var ise, mesela parmakları manetlerde tutmak gibi, bir periyot belirleyip bunu ayrıca kontrol etmelisiniz. Ne bileyim her kırmızı arabayı geçerken gibi.
5. Vites ve kontroller:
Ali Şefi ifadesi doğruydu. Ara sıra kontrollere, şöyle bir fotoğraf çekerek bakmak iyi olacaktır. Ancak kısacık. Tuhaf bir şey varsa o kısacık anda da size söyler. Algıda seçiciliği sağlamak için hata sinyalleri ya sarı-kırmızı gibi dikkat çekici renklerdedir ya da hareketlidir. Kafamızı önünüze eğip, uzun uzun bakmayalım sakın.
Ben bunun için kendimce bir rutin buldum. Uzun yolda her kasaba çıkış tabelasını geçince yapıyorum. Giriş tabelasında da olabilirdi ama şehir içine girerken gözümü etraftan ayırmak istemiyorum. Çıkış nispeten daha güvenli.
6. Aynalar:
Ayna kontrolü için, kitaplarda 7-8 saniyede bir gibi araştırmalar okuduysam da, o kadar göreceli ki bu durum. Tamamen trafik ile ilgili. Sıkışık trafik zaten size ister istemez kontrol ettiriyor aynayı. ( Yusuf Abinin uyarıları ile) Zor olan gerek olduğunu hissetmeden kontrol etmek sanırım.
Herhangi bir uyaran olmadan da kontrol etmenin gereği olduğuna göre konumuz, açık bir yolda, sakin bir trafik ile giderken de ayna kontrolünü hatırlatacak bir periyot bulmalıyız. En azından, her yol katılımına geldiğimde kontrol etmeyi seçiyorum ben. Üstüne bir de yavaşlarken şöyle bir göz atmayı ekliyorum.
Tekrar hatırlatayım ki, trafik sıkışık ise 7-8 saniyede bir aynaları gözden geçirmek iyidir.
7. Artçı:
Bunun bir periyodik kontrol olacağını düşünmemiştim. Açıkçası, güvenliği ve konforu tamamen bizim sorumluluğumuzda olan bir yolcumuz var ise, çok daha fazla dikkatli olmalıyız. Bu nedenle sürekli olarak durumundan ve tepkilerinden emin olmalıyız. En az bir noktadan, size sürekli dokunmasını istemek en güzel yöntem. Özellikle bunu bacakları ile yaparsa, siz de tepkilerini anlayabilirsiniz. Sürüşten memnun olup olmadığını anlamak için de iyi bir yöntem olacaktır. Dolayısıyla artçı periyodik olarak değil, sürekli kontrol edilir.
8. Takip mesafesi (minimum 2 saniye):
İşte en zor ve hassas konu bu. Trafik o kadar dinamik bir şey ki, takip mesafesini her an kontrol etmek gerekiyor.
Esas olan hızınıza bağlı olarak takip mesafesini ayarlamayı öğrenmiş olmaktır. Bir aracı uzun süre takip ediyorsak, farkında olmadan yaklaşıyoruz. Analitik bir kontrol metodu bulmak lazım. Önünüzdeki "aracın fren lambası her yandığında, yeniden mesafe ayarlarken" bunun için etkili bir yöntem olabilir. Ancak hem yeterli olmayabilir hem de yoğun trafikte de pratik olmayabilir.
Özellikle otoyollarda, uzun süre bir uyaran olmadan yapılan takip sürüşlerinde, farkında olmadan bu güvenlik kuralını ihlal etmek çok olası bir durum. Açıkçası ben de bunun için bir kontrol noktası belirleyemedim. Çözüm olarak da bir aracı uzun süre takip etmemeyi seçiyorum.
Biraz paranoyak bir yöntem olmakla beraber, sürüş uyaranların azaldığını hissettiğim, yani hız-pozisyon-vites üçlüsünü sabit bırakmaya başladığım her takip anında üçe kadar saymayı bir yöntem olarak belirledim. Fikirlere açığım.
9. Algılar:
Biraz farklı bir konu gibi olsa da özünde değil. İnsan algısı değişkendir ve yeni ortamına alışması için zaman tanınmalıdır. Sürekli bir otoyol sürüşünde, 100-km/saat hızın üstünde kesintisiz devam ederken, kendimizi 50-km/saat hızla bile gitmiyor hissettiğimiz çok olmuştur. Otoyoldan çıkıp, normal yola girdiğimiz de, çift şeritli yollardan ayrılıp, şehir içlerinde sürmeye başladığımızda, algımızın da bu yeni duruma alışması için zaman vermeliyiz. Bu durumda hız göstergemizi daha sık kontrol etmek iyi bir fikir olabilir.
Şimdi, özellikle yeni sistem ile tanışan arkadaşların, arkadaş, sürerken sürekli bunları mı düşüneceğiz diyerek serzenişte, belki de isyanda bulunduğunu duyar gibiyim. Ancak, unutmayınız ki sürüşün % 80i zihinsel faaliyettir. Sadece geri kalan % 20si fiziksel faaliyetleri içerir. Sürerken, sürekli ve sadece sürüş düşünmeliyiz. Bilenler Iron Buth sürüşünü tamamlayanlardan olduğumu bilirler. Fiziksel olarak bu sürüşe direnmenin tek etkili yolu bu zihinsel ağırlıklı sürüştür.
Sizi bilmem ama ben en çok bu yanını seviyorum. Sürüş sonunda bütün günlük sıkıntılardan arınmış bir ruh haline bürünüyorum. Bu bir nevi meditasyon olsa gerek.
Düşünerek sürün.
Kalın sağlıcakla.
Not: Çok uzun oldu ama kesecek yer bulamadım. Motosiklete binemediğimiz bu kış günlerinde, sürüş konuşmak iyi oldu. Umarım siz de sıkılmadan okursunuz. Rastgele...
Alıntı ile Cevapla
Ediz Gürkan Nickli Üyeden Alıntı
