2017 Gürcistan, Azerbaycan, İran Gezisi

[İbrahim DEĞERLİ]

Pasargad’da bir Enduroist :





Burayı da güzelce gezdikten sonra sıradaki nokta olan Persepolis’e doğru sürdüm. Yaklaşık 80 km. sonra akşam hava kararmaya yakın Persepolis’e geldim. Motoru parkedip koşa koşa bilet almaya gittim. Akşam olduğundan ziyaret saati sona ermiş, uzaktan bir kaç fotoğraf çekip mecburen geri döndüm.





Yakınlarda bulunan bir otelin bahçesine çadır kurmak için izin aldım, ücreti karşılığında sabah kahvaltısı dahil 10,000 tümen para verip geceyi burada geçirdim.

[Oktay Oksak]

Yakınlarda bulunan bir otelin bahçesine çadır kurmak için izin aldım, ücreti karşılığında sabah kahvaltısı dahil 10,000 tümen para verip geceyi burada geçirdim.

İbrahim, neden otelde kalmadın merak ettim. Parasını da vermişsin...

[İbrahim DEĞERLİ]

İbrahim, neden otelde kalmadın merak ettim. Parasını da vermişsin...

Otele bahçede çadır kurmak için ödedim o parayı. Yoksa otel ücreti pahalı geldi ;)

[Ali KORKMAZ]

Otele bahçede çadır kurmak için ödedim o parayı. Yoksa otel ücreti pahalı geldi ;)

Otel ücretinin ne kadarına denk geliyordu çadır parası.

[İbrahim DEĞERLİ]

Otel ücretinin ne kadarına denk geliyordu çadır parası.

Tam hatırlamıyorum ama epey üzerindeydi. çadırda kalsam da duş, elektrik ve sabah kahvalasıtıs dahil olduğundan, yatma kısmı çok da önemli değildi benm için. Zaten raporun ilerleyen bölümlerinde de bahsedeceğim, Hazar Denizinden, Basra Körfezine doğru inildiğinde fiyatalar da yükselmeye başlıyor. Hele ki konaklama aşırı bir şekilde uçusa geçiyor.

[İbrahim DEĞERLİ]

16.08.2017 (Ondokuzuncu Gün)
Şiraz – Borazjan - Bandar Geneve - Mahşehr


Sabah erkenden kalkıp, Persepolis’e tekrar geçtim, baktım daha açılmamış “burayı içerden görmek kısmet değilmiş” diyerek şiraz’a doğru sürmeye başladım. Kısa bir süre sonra şehre girdim. Burası’da neredeyse Tahran gibi çok kalabalık bir şehir. Trafikte epey cebelleştikten sonra ilk durağım İrem Bahçelerine (Erem Garden) geçtim. Girişte motoru kaldırıma parkedip, biletimi alıp içeri girdim.




Burası Şiraz’ın tam ortasında yer alıyor. Ve bugün Şiraz Üniversitesinin Güzel Sanatlar dalı burada hizmet veriyor. u bağ, edebiyatımızda sık sık rastlanılan ve genelde “Yalan dünyanın cenneti” olarak tasvir edilen İrem Bahçesi olarak bilinir. Adı itibariyle Yemen'de kurulan bir bahçenin devamıdır. İrem bağı Kuran'da anlatılan bir bağdır. Doğu mitolojisinde Tanrılık iddiasında olan Şeddad Bin Âd'ın Yemen dolaylarında kurduğu; ağaçlık, akarsuların çağladığı, çiçek bahçeli köşklerin bulunduğu yapay bir cennete benzetilen büyük bir bağ.



İlkin Yemen'de kurulan İrem Bağı Selçuklular döneminde de Şiraz'da bu bağın bir benzeri kurulur. Ve aynı ad verilir bu bağa. Ama Şiraz'daki İrem Bağı kurulurken Yemen'deki İrem bağının esamesi okunmuyordu. Tarumar olmuştu o vakitler Yemen'deki İrem Bağı. Şiraz'ın İrem Bağı efsanevi yönden Yemen'den ama müşahhas olarak Endülüs'teki El-Hamra Sarayının bahçesinden ve Agra'daki Tac Mahal'in bahçesinden etkilenerek yapıldığı söylenir.

Mimar Muhammed Hassan tarafından inşa edilen görkemli bir sarayı çevreliyor İrem Bağı. Kacar hanedanlığı döneminden kalan İrem Bağı köşkü ziyaretçilerine unutulmaz anlar yaşatıyor. Köşkün dış cephesindeki çinî süslemelerde Yusuf ve Züleyha, Ferhat ile Şirin tasvirleri yapılmış. Şiraz'ın masalsı atmosferini tam anlamıyla yansıtan bu bağ, özellikle yaz aylarında muhteşem bir güzelliğe bürünüyor. Onlarca dönümlük bir alan üzerine kurulmuş, 700 çeşit bitki ve ağaç türü ile süslenmiş, havuzlar, fıskiyeler ve su kanalları, -bunlara dere desek daha güzel olur- göz ve gönül ziyafeti sunar. Bu bağda Trabzon hurmasına bile rastlamak mümkün. Bu bağın bir özelliği de dünyanın dört bir tarafında hangi bitki yetişiyorsa bu bitkinin bir tanesinin de buraya getirilmesidir. İklim şartları el veren bitkiler bu bağda yaşamaya devam ediyor.



İrem bağında uzun ve nadir boylarıyla sallanan Sedir ağaçları da bu bağın yerleşik halkı gibi her yerde karşımıza çıkıyor. Önce Servi ağacı zannetmiştim bunları. Ama yaklaşınca bunların Servi olmadığını gördüm. Son zamanlarda Şiraz'daki yağışların azaldığını söylersek neden Sedir ağacı dikildiğini daha güzel anlıyoruz. Bu Sedir ağaçlarının hemen hepsinin bir aşığı var. Aşeka sarmaşık bitkisi hemen hemen bütün sedir ağaçlarının boyunlarını aşağıdan yukarıya kadar sarmaş dolaş olmuş bir vaziyettedir...



Neden her Sedir ağacının bir aşığı var dememin bir hikmeti var. Bizim bu gün “aşk-عشق” dediğimiz kelime, Hintçenin atası olan Sankristçe dilinden Arapçaya geçmiş. Oradan da Türkçeye… Ama Aşeka ismi sarmaşığın orijinal ismi olarak kullanılıyor. Klasik edebiyat kitaplarını karıştıranlar bilirler bu aşeka sarmaşığının Sedir ağacına neden sarıldığını. Bu ilişkiyi bilmeyenler için bir iki cümle benden olsun. Bir ağacı saran, besinini ağaçtan alan ve zaman içinde ağacı kurutarak çelimsiz sıska hatta öldürecek vaziyete getiren sarmaşığın adı Aşeka'dır. "Aşeka" yüreğe yapışan bir "doğru" gibi, ağaca yapışan bir sarmaşıktır. Sarar, sarmalar, sardıkça büyür, büyüdükçe biraz daha sarmalar, suyunu emer, kısaca Aşeka; ağacın can'ını alıp canan'ı yapan bir sarmaşıktır. Hani yüzyıllardır aşk anlatılır ya kumruların aşkı gibi. Tam da bunları düşünürken âşıkların İrem bağında Sedir ağaçları altında dertleştiklerine, hasbıhal ettiklerine şahit oldum. O vakit kalbimden şu cümle sadır oldu.



Alın size aşkın gerçek hayat hikâyesi!..”
İrem Bağı gerçekten Şiraz'da görülmeye değer. Cümlelere sığmayan anlatılmaz muhteşem bir eser. Gidip görülmesi gerekir.
(Milat Gazetesinden alıntıdır.)



Burayı da güzel bir şekilde gezdikten sonra, sıradaki noktam yakınlarda bulunan Şah Cerağ ve Nasır El Mülk Camii’sine geçtim.



Işıkların Şahı anlamına gelen Şah Çerağ, Şiiler için oldukça önemli olan sekizinci imamın kardeşi Seyyid Ahmed Emir’in Şiiler arasındaki lakabıdır. Aynı zamanda camii olarak kullanılan ve şiiler için Şiraz şehrinde bulunan en kutsal yerlerden biri olarak kabul edilen türbede, Şiraz’da Abbasi Halifesi tarafından öldürülen Seyyid Ahmed Emir’in ve Mir Muhammed’in mezarları bulunmaktadır.


12. yüzyılda yapılan türbe zamanla büyütülerek günümüzdeki halini almıştır. Şah Çerağ Türbesi, Şiilerin genellikle mütevazı olan türbe örneklerinin dışına çıkarak 14. yüzyılda bir kraliçe tarafından yakına yapılan bir camii ile oldukça gösterişli bir hale getirilmiştir.

[İbrahim DEĞERLİ]

Kadın ve erkekler için ayrı giriş kapılarının bulunduğu türbe ikiye bölünerek kadın ve erkeklerin ayrı bir şekilde ibadetlerini gerçekleştirmelerine olanak tanınıyor. Dua ve ibadetlerini yapan ziyaretçiler namazlarını kıldıktan sonra saygıdan dolayı geri geri türbeden dışarı çıkıyorlar.







Vekil Pazarı:

[İbrahim DEĞERLİ]

Bu şehri güzelce gezdikten sonra yoluma devam etmeye kara verdim. Aslında bu şehir bir günde gezilemez. Gitmediğim birkaç nokta daha kaldı aslında ama her yere de gitsem zaman yetmiyor. Bu şehir biraz hızlandırılmış gezdim ama aslında görülecek bir dünya daha yer var. Bu sefer rotam Basra Körfezi, körfez Savaşı sırasında çocuktum ve hep duyardım “körfezde sular ısındı” diye. Bakayım gerçekten sıcak mı dedim ve sürmeye başladım.

Şehirler arası giderken Dasht Arjan’da ilginç bir manzara :



Borazan yakınlarında giderken Hurma bahçelerinin çok olduğu yerde durdum ve hayatımda ilk defa hurmayı ağaçta gördüm











Burası İran’ın içlerine göre daha da sıcak. Şiraz’dan çıkıp yaklaşık 50 km. gittikten sonra bir fırtınaya yakaladım ki; hayatımda gördüğüm en şiddetli fırtına buydu herhalde. Yolda giderken ilerde yaklaşan fırtınayı gördüğüm halde “herhalde içine girmem” diye düşünürken, yolun mecburen o tarafa gitmesi sonucu fırtınanın tam orasında girmiş bulundum. Durayım diyorum ama 5-6 km. ilerisi günlük güneşlik göründüğünden durmadım. Durmadım ama fırıtına motoru neredeyse devirecek, araçlar bile zor giderken hangi akla uyduysam yoluma devam edeyim dedim. Motor devrildi devrilecek derken, bir de yağmur başladı. 10 dk. Yağmurda kaldım, kaldım ama iliklerime kadar ıslandım. Neyse ki 5-6 km. sonra kupkuru bir havanın içinde buldum kendimi. Toplamda 650 km. yaparak Bandar Geneve şehrine kadar geldim. Hemen üzerimi çıkararak Basra Körfezin’de serinleyim dedim. Dedim ama; denize girdiğim an sıcaktan yandım .

[İbrahim DEĞERLİ]

Biraz denizde kaldıktan sonra motorun yanına geldim baktım motoruna başı kalabalık, hemen fotoğraf çekilmek istediler.



Burada genç bir çiftle tanıştım, biraz konuştuktan sonra beni evine davet ettiler. Hiç beklemediğim bu davet karşısında çok şaşırdım ama reddettim. Bu defa beraber yemek yemeyi teklif ettiler onu da nedense reddettim. Şimdi kızıyorum kendime ama herhalde o anki psikolojim öyle uygun gördü. Burada daha fazla oyalanmadan biraz daha gideyim dedim ve 200 km. daha sürerek Mahşehr kentine geldim. Burası Huzistan eyaletine bağlı bir petrol şehri. Her yerde petrol rafineleri ve petrol ile ilgili fabrikalar var.



Buraya geldiğimde hava karardığından çadır yeri bulamadım. Hemen otellere baktım birkaç otelde fiyatı duyunca şok geçirdim. Bu seferde hosttlleri araştırdım orda da yer bulamadım. Hostel ararken iki tane İran’lı arkadaşla tanıştım sağ olsunlar çok yardımcı oldular. Ne kadar hostel ya da otel varsa onlar arabayla önde ben arkada motorla şehri gezdik ama yok, hostellerde yer yok oteller de ateş pahası. Bender Geneve’de o çiftin ahımı tuttu nedir. İran’lı arkadaşlara sorduğumda buranın petrol şehri olduğunu ve fiyatların çok olduğunu söylediler. En son mecburen otele gidip, biraz pazarlıkla 960,000,000 tümene anlaştık. Bu da yaklaşık 98 TL’ye denk geldi.

[İbrahim DEĞERLİ]

17.08.2017 (Yirminci Gün)
Mahşehr – Ahvaz – Shuster – Hürremabad – Hemedan

Sabah kahvaltı için lobiye inerken merdivendeki asılı bir resim çok dikkatimi çekti. Üzerindeki yazıdan okuduğum kadarı ile haritalardan hemen araştırdım, baktım rotama da çok ters değil, “mutlaka burayı görmeliyim” dedim kendi kendime.



Kahvaltıdan sonra çıktım yola, zaten bu şehirde çok da görecek şey olmadığından şehir turu yapmadım. Yaklaşık 220 km. sürdükten sonra nihayet Şuşter’e geldim. Bu şehre girdiğim anda atmosfer birden değişti, yine çağ öncesi döneme döndüm sanki, her taraf tarih, her tarafta ilginç binalar.



Fransız bir arkeolaga göre burası 10,000 yıllık bir mağara şehri ve bu sistemde şehrin sulama sistemi aslında. Yukardan bakıldığında ne kadar karışık görünse de bir o kadar akıllıca bir sistem yapılmış. Burası milattan önce 3 yy.da Sasani hükümdarı emriyle Romalıları kullanarak yapılan Roma köprüsü ve Roma barajıymış ve İran'da bir baraj ile bir köprüyü birleştiren ilk yapıymış. Burası UNESCO tarafından "yaratıcı dehanın bir başyapıtı" olarak nitelenmiştir


Wiki bilgisi:
Shushtar altyapısı su değirmenleri, barajlar, tüneller ve kanallar içeriyordu. GarGar köprüsu değirmenleri ve şelaleler üzerine kurulmuştur. Bolayti kanalı, su değirmenlerinin doğu tarafında yer almaktadır ve su değirmenlerinin zarar görmesini önlemek için Gargar köprünün arkasından su değirmenlerinin doğu tarafına ve kanalın suyunun suya beslenmesi işlevini üstlenmektedir. . Dahaneye shahr tüneli (şehir orifisi), suyu Gargar tutamının arkasından su değirmenine yönlendiren ve ardından birkaç su değirmeni işleten üç ana tünelden biridir. Seh koreh kanalı, GarGar köprüsünün arkasından suyu batı tarafına yönlendirir. Su değirmenleri ve su düşüşlerinde, değirmenleri çalıştırmak için mükemmel bir model olan değirmenler görülebilir.




Band-i-Mizan'la birlikte yaklaşık 500 metre (1,600 ft) uzunluğundaki bir Roma dikeni olan Band-e Kaisar ("Caesar'ın barajı"), Band-i-Mizan ile birlikte nehri koruyan ve yönlendiren kompleksin ana yapısıydı. Bölgedeki sulama kanallarına su. MS 3. yüzyılda bir Roma işgali tarafından Sassanid emriyle inşa edilmiş, en doğudaki Roma köprüsü ve Roma barajı [ve İran'daki ilk yapı bir köprüyü bir baraj ile birleştirmiştir.



Sulama sisteminin bazı bölümlerinin, başlangıçta İran'ın bir Achaemenian kralı olan Darius the Great'in zamanına kadar olduğu söyleniyor. Kısmen, bugün hala kullanımda olan Karun nehrinde bir çift birincil kanaldan oluşuyor. Bu tünelleri tedarik yolu ile Shushtar şehrine su dağıtır. Alan, hidrolik sistemin çalışması için eksen olan Salasel Castel'ı içermektedir. Ayrıca köprüler, barajlar, değirmenler ve havzalar ile birlikte su seviyesi ölçümü için bir kuleden oluşmaktadır.




Ardından, Mianâb denilen alan üzerinde çiftçilik yapma ve meyve bahçelerini dikme imkânını da içerecek şekilde kentin güneyine düz bir şekilde girer. Aslında, Karun nehri üzerindeki iki saptırma kanalı (Shutayt ve Gargar) arasındaki bütün alan, kuzey ucunda Shushtar şehrine sahip bir ada olan Mianâb olarak adlandırılır.





Daha sonra tüm şehri motorla gezdim. Daracık sokaklar, satıcılar, zaman direnen tarihi binalar, koşturan çocuklar.. derken burada epey vakit geçirdim. Daha sonra Karun Nehrinin yanında dinlenirken biri ile tanıştım. Epey muhabbet ettik, yine beni evlerine davet ettiler. Hemen nehrin kenarında harika bir manzaraya sahip bir evleri vardı. Gittim muhabbet ettik, çay içtik. Tanıştığım arkadaş ta Couchsurfing’te couchmuş. Akşam kalmam için epey dil döktü ben yine kabul etmedim.