2017 Gürcistan, Azerbaycan, İran Gezisi

[İbrahim DEĞERLİ]

Buradan sonra yaklaşık 75 km. daha sürerek, bence dünya üzerinde görülmesi gereken en güzel yerlerinden biri olan Abyaneh’e gittim. Burayı Kashan’daki hostelde bir kartpostalda görüp rotamın dışında olmasına rağmen ekledim. İyi ki de eklemişim. Burası İran’da gördüğüm en harika, en muhteşem yerlerden biriydi. Eğer bu yazıyı okuyup, İran’a gitmeyi planlarsanız burayı kesinlikle es geçmeyin. Ben buraya kızıl renkli köy diyorum, gerçekten de öyle bir köy. Sadece yeşil ve kızıl renkler var.



Burası İsfahan ve Kashan arasında 200-300 kişilik bir köy. Köy derken de dağın üst taraflarında 2200 rakımlı bir köy. Köylülerin ve girişte bilet kesilen yerde verilen broşürdeki bilgiye göre 2500 yıldır aslını korumuş olan bir yer burası. Buranın ilginç olan kısmıda, burada yaşayan köylüleriymiş. Bu insanlar yaklaşık 500 yıldır Kadınlar başlarını ve omuzlarını örten beyaz üzerine kırmızı mavi çiçek desenli örtüler örter, dizaltı etekler giyiyorlar. erkeklerin ise İspanyol paça benzeri geniş paçalı pantolonları, beyaz hakim yaka gömlekleri var. Bazı kadınlarda gördüğümüz veya türbelerde giymesi için yabancı turistlere verilen çiçekli çarşafın kökeni bunlardan geliyormuş.



Tarihine bakarsak burası İslam’dan önce Zerdüştler tarafından kurulmuş. Daha sonra Safeviler dönemindeki baskılardan dolayı Zerdüştlük baskılanmış. Dilleri de dediklerine göre sadece burada konuşulan Pehlevi dili imiş. Burası 2007’den itibaren UNESCO koruması altındaymış. Buraya geldiğinizde adeta zamanın durduğunu hissedebiliyorsunuz.





Köy orta eğimli bir yamaca konumlanmıştı ve bu nedenle bazı evlerin çatıları bir sonraki evin ön cephelerine denkti. Evler kereste, saman ve kil olmak üzere geleneksel malzemeler kullanılarak inşa edilmişti. Kırmızı kerpiç tuğla duvarları etkileyici. Yağmura maruz kaldığında bu tuğlalar benzersiz bir şekilde sertleşiyormuş. Güneşten mümkün olduğunca çok faydalanabilmek için evler doğuya bakıyor. Binaların kırmızı duvarları eften püften gözükse de oldukça sağlam. Her yağmurda da sertleşirlermiş. Her yıl binalarını baştanbaşa yeniden sıvar, tamir ederlermiş.



Ab- (Su) -Yaneh (Yanı) Türkçe’de Suyanı diyebeleceğimiz bu köye dağdan eski boru sistemi ile oluk oluk su geliyor. Bu suyun geldiği yere de bir cafeterya yapmışlar, gelen geçen burada soluklanıyor.



Yolları daracık ve sevimli olan bu köyde insanlarda dost canlısı, her selam verdiğim mutlaka gülümseyip, muhabbet edebiliyor.

[İbrahim DEĞERLİ]

Köyün içindeki İmam Yahya türbesi:


Dar bir yol eski köyün ortasından geçiyor, kafes pencereli ve narin ahşap balkonlu kerpiç evler bu yolun yamacına tutunmuş gibi duruyor. Karakterize eden özelliklerden birisi, Abyaneh'in çevresindeki topraklar kırmızımsı bir renk veren demir oksit içerdiğinden ve kerpiç evlerde bu topraktan inşa edildiğinden evlerin tamamının kendine has kırmızımsı rengidir. Köy, kış aylarının fırtına etkisine azaltacak ve alacağı güneş ışığını maksimize edecek şekilde, resmedilecek bir vadinin doğu yüzüne inşa edilmiş. Köyün uzak konumu ve izolasyonu, kurucularının kültür ve geleneklerini korumasına yardımcı olduğu gibi benzersiz bir kültür yaratmıştır.






Köyün karşı yamacında Sasani döneminde inşa edilen Palahamooneh kalesi kalıntıları var. Kale tam bir harabe, etkileyici değil, ancak buradan köyün manzarası görülmeye değer.





Köyün karşısındaki dağda gezerken, bazı yerlerde resimdeki gibi girişleri görünce merak ettim, burası da neymiş derken içeri girip baktım. İnsanlar dağı oyup burayı ağıl haline getirmiş. Yazın hava çok sıcak olduğundan, hayvanları buraya bırakırlarmış.

[İbrahim DEĞERLİ]

Kısacası İran’ın tarihi köylerinden birisi olan Abyaneh, köylülerin giyim ve lehçesi, köy evleri ve diğer yapılarıyla özgündür. Zaman zorlu bir metrestir, büyük ve en korkunç imparatorlukları bile harabeye çevirip tüketirken, küçük Abyaneh köyü iki bin yıldan fazla bir süredir varlığını muhafaza ediyor ve onu, Unesco Dünya Mirası listesinde olan İran'ın en eski yaşanan köylerinden biri yapıyor. Mutlaka uğranması gerek yerlerden biri olarak rotanıza eklemenizi tavsiye ederim.
Bu güzel köyde çadır kurmak istedim, ama zamanı tutturamadığımdan ve günlerimin de bitiyor olmasından dolayı biraz yol yapayım dedim ve 170 km. sürerek İsfahan’a geldim. Merkez bir yerde uygun bir hostel bularak yerleştim.

[Ediz Gürkan]

Keyifle okuyoruz. En çok şaşırdığım şey İranlıların Türkleri seviyor olması ve yardımcı olmaları. Son yıllarda siyasi açıdan oldukça sıkıntılı olduğumuz için ve mezhepsel olarak da sevmediklerini düşünürdüm ben. Tarihi yapısının çok güçlü olduğunu zaten biliyordum ne de olsa kadim bir medeniyetin mirasçısılar.


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

[İbrahim DEĞERLİ]

Keyifle okuyoruz. En çok şaşırdığım şey İranlıların Türkleri seviyor olması ve yardımcı olmaları. Son yıllarda siyasi açıdan oldukça sıkıntılı olduğumuz için ve mezhepsel olarak da sevmediklerini düşünürdüm ben. Tarihi yapısının çok güçlü olduğunu zaten biliyordum ne de olsa kadim bir medeniyetin mirasçısılar.


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

Aynı şekilde ben de böyle ön yargılıydım. Şöyle diyebilirim ki; İran'da, Azerbaycandan daha fazla ilgi ve alaka gördüm. Hükümetler arasında zaman zaman sıkıntılar da olsa, insani ilişkiler çok güzel. Türk'lüğün bu kadar kuvvetli olduğu baş bir ülke daha var mıdır bilemiyorum. Rota planlarınızı gözden geçirin bence ;)

[Oktay Oksak]

İbrahim, güzel gezmişsin, anlatımında güzel, bol bol da resim var, daha ne olsun.
Cam süslemeli cami ve türbeleri çok beğendim, fotoğrafları da güzel çekmişsin.
Diğer arkadaşlar gibi devamını bende bekliyorum.

[HALİDUN KAYA]

maşallah çok güzel gezi ve anlatım olmuş teşekkür ederim darısı başımıza

[İbrahim DEĞERLİ]

14.08.2017 (Onyedinci Gün)
İsfahan - Yezd

Sabah erkenden kalkıp, kahvaltıdan sonra motorumu hazırlayarak en yakın noktadan başladım. İl durağım Çehel Sütün Sarayı oldu:



Burayı biraz gezdikten sonra hemen karşısında bulunan ve dünyanın ikinci en büyük meydanlarından olan Nakş-ı Cihan meydanına geldim:



Burası, eski adıyla Meydan-e Şah, 508 metre uzunluğunda ve 160 metre genişliği, 89,600 m² büyüklüğüyle dünyanın en büyük meydanları arasında yer alıyor. Buraya dört adet kapıdan giriliyor. Bunlar; Ali Kapı (Siyası kapı), İmam Camii (Dini kapı), Şeyh Lütfullah Camii (İlmi kapı) Kayseri Çarşısı (ekonomi kapı) Ayrıca meydan iki eksene sahiptir. Kraliyet ekseni batıdan doğuya, halk ekseni kuzeyden güneye. Her eksen bir camiyle ilgilidir. Meydanın uzunluğu 525 metre ve genişliği 159 metre kadardır. Meydanın çevresi iki katlı sütunlu binalarla çevrilmiş ve ortasındaki geniş havuzuyla kapalı bir mekan oluşturulmuştur. Çevreyi oluşturan yapıda kapalı çarşı bulunuyor.








kqOQHQcg1qTVmT0AX1A8RfnePFK9hZ993Y7XYGWT0N-GwsAFzpyieKJAA=w1560-h878-no

Meydanı çevreleyen kısımlarda kapalı çarşı şeklinde dükkanlardan oluşuyor. Bu çarşıda ünlü İran halıları, bakırıcılar, aynacılara, oymacılar… el sanatları ürünlerini sergiliyorlar. Tarihte haftada 1 gün sadece kadınlara açılan Kapalı Çarşı, bugün herkese açık.

[İbrahim DEĞERLİ]

Bu meydan da en göze batan bir yapı da şeyh Lütfullah Camiidir. Bütün ihtişamı ile meydanın her yerinden görünüyor. Bu cami,Şah Abbas tarafından,kayınpederi Şeyh Lütfullah adına 17. yüz yılda yaptırıldı. Şeyh Lütfullah camii Safevi döneminin mimari ve fayans şaheseri olup tarihçilerden büyük takdir toplamayı başarmıştır.Firuze taşlarıyla işlenmiş,çevresiyle son derece uyumlu bir yapıdır.Caminin bir özelliği de mineresiz ve avlusuz olarak yapılmasıdır.Kubbesi çok büyük olmamakla birlikte süslemeleriyle çok gösterişlidir.





Bu camide kıblenin yönü, girişinden farklıdır. Çünkü cami, kentin imam meydanının doğu kanadında yer alıyor ve kaçınılmaz olarak girişi de meydanın doğusuna açılıyor. Fakat eğer camii aynı coğrafi yöne uyarak inşa etmiş olsalarda kıblenin yönü diğer camilerde olduğu gibi olmayacaktı. Bu sorunu çözümlemek için caminin giriş koridorunu dik köşe şeklinde inşa ettiler, öyle ki hafif bir eğimle şebistana ulaşıyor. Dolaysıyla şebistan da kılbe yönünde yer alıyor. Bu mimari teknik ise caminin dış görünümünü etkilemediği gibi, meydanda bulunan diğer binalarla uyumunu da koruyor. Şebistan da bir dörtgen üzerine inşa edilmiş ve duvarları yükseldikçe sekizgene dönüşmüş ve en son üzerinde kubbe yer almıştır.




Bu caminin duvarları da kubbenin ağırlığını kaldırması için kalınca inşa edilmiştir, öyle ki esas bölümlerde duvar kalınlığı iki metreye ulaşıyor. Şeyh Lütfullah camiinin tabanı, meydandan daha yüksektedir. Giriş bölümü ise çok kaliteli mermer taşlar ve rengarenk fayanslarla süslenmiştir. Buradaki süslemelerde geometrik motifler, çiçekler, tavuslar ve Nastalik hattı ile yazılan yazılar göze çarpmaktadır.

[İbrahim DEĞERLİ]

Caminin girişinin üst kısmında iki levha yer almaktadır. Kubbenin iç kısmında da güzel hatlarla yazılmış büyük levhalar ziyaretçilerin gözlerine hitap ediyor. Kubbenin fayans işlemesinde kullanılan motifler ve renkler İran mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Şebistanın aydınlığı ise kubbenin etrafına yerleştirilen gözeneklerden içeri sızan ışıklarla sağlanır. Buradaki ışık oyunları caminin iç alanına ayrı bir manevi atmosfer kazandırır.
Amerikalı İran bilimcisi Arthur Pope bu cami hakkında şöyle yazıyor: Bu binada en ufak bir eksiklik göremezsiniz. Ölçüler çok uygun ve plan fevkelade güçlü ve güzeldir. Kısacası bir dünya şevk ve coşku, bir dünya huzur ve sessizlikle bütünleşirken güzellik tanımının en iyi yansıması ortaya çıkmıştır. Bu mimari şaheseri, dini iman ve semavi ilham olmaksızın yapılamazdı.





Ali Kapı Sarayı:



Burayı hep resimlerden görüyordum. Buranın tarihi çok eski, okuduğum kitaplarda falan İsfahan ismi çok geçiyordu. Buraya geldiğimde hep kitaptan okuyup, resimlerini gördüğüm bu yere gelince yolculupumun bütün yorgunlupu bitti. Kendimi kuş gibi hafiflemiş hissettim. Burada manevi duygularımın yüksek olduğunu hissediyorum. Burayı da güzelce gezip tozdukan sonra sıradaki noktama doğru sürüyorum. Burası da İsfahan’ın simgelerinden Si-o-Seh Pol Bridge



Wiki Bilgisi:
Allahverdi Han Köprüsü (Farsça: پل اللهوردیخان) veya yaygın adıyla Si-o-se Pol (Farsça: سیوسهپل; otuz üç ayaklı köprü, İran'ın İsfahan kentinde bulunan bir kemer köprüdür. Köprü, İsfahan'daki 11 köprüden biri olup 297.76 metre uzunluğu ile Zayenderud'un en uzun köprüsüdür.
1599-1602 yılları arasında inşa edilen köprü, Allahverdi Han tarafından denetlenmiştir. 33 ayaklı üst üste binmiş iki sıradan oluşur ve Safevi köprü tasarımının en ünlü örneklerinden biridir. Köprünün başında Zayanderud'un aktığı ve bugünlerde terk edilmiş bir çay evini destekleyen daha büyük bir taban bulunmaktaydı.





Bu köprünün iki km. ilerisinde, ihtişamlı bir köprü daha var. Noktalarımdan onu da seçip, oraya da sürdüm. Yaklaştıkça köprünün tüm ihtişamı gözlerimin önüne serildi.



Wiki Bilgisi:
İran Safevi kralı, Şah Abbas II tarafından 1650'de inşa edildiği eski bir köprünün temelleri üzerine kurulmuştur. Hem köprü hem de baraj olarak hizmet veren bölgenin kuzey kıyısındaki Khaju mahallesini Zayandeh Nehri boyunca bulunan Zerdüşt mahallesine bağlar. Mimari olarak bir köprü ve bir tezgah olarak işlev görmekle birlikte, bir bina ve halka açık toplantılar için bir yer olarak da görev yapıyordu. Bu yapı başlangıçta sanatsal çini ve tablolarla süslenmiş ve çay evi olarak kullanılmıştır. Yapının merkezinde, Şah Abbas'ın içinde bulunduğu manzarayı hayranlıkla izleyecek bir pavyon var. Bugün, taş koltuğun kalıntıları kralın sandalyesinden kalan tek şey. Bu köprü İran'da Safevi kültürel nüfuzunun yüksek olduğu Pers mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Uşam Pope ve Jean Chardin'in sözleriyle Khaju köprüsü, "Fars köprü mimarisinin en üst noktaya ulaşan anıtı ve var olan en ilginç köprülerden biri ... tümünün ritmine ve haysiyetine sahip olduğu ve en mutlu tutarlılık, faydalılık, güzellikte birleştiği ve dinlenme ".