BMW Motosikletlerde Akümülatör Bakımı

[GürbüzOKATAN]

Borusan Otomotiv
BMW Motorrad
Distribütörü
www.bmw-motosiklet.com alıntıdır...

BMW Motosikletlerde Akümülatör Bakımı
İçindekiler
Giriş
Akümülatör Nedir?
Elektrolit Nedir?
Kendiliğinden Boşalma Nedir?
Sülfatlanma Nedir?
Motosikletlerde Hangi Tip Akümülatörler Kullanılır?
Standart Kurşun-Asit (Sulu) Akümülatörler.
Jel Kurşun-Asit Akümülatörler.
AGM (Absorbed Glass Matt) Akümülatörler.
Akümülatöre Asit Eklenmeli mi?
Motosikletimin Akümülatörünün Şarj Durumunu Nasıl Kontrol Edebilirim?
Motosikletimi Çalıştırmak İçin Başka Bir Akümülatörden Nasıl Takviye Yapabilirim?
Bakım ve Şarj İşlemi.



Giriş
Motosikletlerde, aracın tüm diğer parçaları gibi akümülatörler de bakım gerektirir. Ayrıca, aracın kullanılmadığı durumlarda, akümülatörün bakımı diğer parçalara göre daha da önem kazanmaktadır, zira akümülatörler kendi kendilerine belirli bir hızda deşarj olurlar (boşalırlar).
Diğer tüm parçalarda olduğu gibi, akümülatörde de kullanıcıya bazı sorumluluklar düşmektedir. Akümülatör bakımına dikkat edilmemesi, hem akümülatörün ömrünü en aza indirecek, hem de sorunun ve bundan doğacak diğer sorunların garanti kapsamında değerlendirilememesine neden olacaktır. Bu kitapçıkta BMW Motosikletlerde akümülatörler ve bakımı ile ilgili ayrıntıları bulabilirsiniz.

Akümülatör Nedir?

Akümülatör, elektrik enerjisini depolayan bir araçtır. Daha ayrıntılı olarak, galvanik pil kullanarak kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren elektrokimyasal bir araç olarak tanımlanabilir. Galvanik pil ise iki adet elektrot (anot ve katot) ve elektrolit çözeltisinden oluşur. Akümülatörler de bir veya daha fazla galvanik pilden oluşur.
Akümülatör, elektrik enerjisini üretmez, depolar. Akümülatör içindeki kimyasal durum değiştikçe elektiksel enerji saklanır veya bırakılır. Şarj edilebilen akümülatörlerde bu işlem bir çok kez tekrarlanabilir.
Akümülatörler %100 verimli cihazlar değildir, şarj etme ve deşarj sırasında enerjinin bir bölümü ısı ve kimyasal tepkime olarak kaybedilir. Örneğin bir akümülatörden 1000 Watt enerji kullanıldı ise, şarj etmek için 1200 Watt enerji gerekebilir.

Elektrolit Nedir?

Akümülatör içindeki kimyasal reaksiyon için gerekli olan su ve sülfatı sağlayan çözeltidir. Kurşun-asit akümülatörlerde, elektrolit sülfürik asittir.
Kendiliğinden Boşalma Nedir?
Bir akümülatör kullanılmasa da kendiliğinden boşalır. Kendiliğinden boşalma miktarı, akümülatör kapasitelerinin yüzdeleri şeklinde gösterilir ve standart tiplerde elektrolit sıcaklıkları 20-30°C’de iken günde yaklaşık % 0.5-1.5’dir.
Bir akümülatör eğer kullanılmazsa ve şarj edilmezse 1 ile 3 aya arasında tümüyle kendiliğinden boşalır.

Sülfatlanma Nedir?

Kurşun-Asit akümülatörlerde kurşun (Pb) ve kurşun dioksit (PbO2) plakalar, iletken bir çözeltinin (elektrolit, seyreltilmiş sülfürik asit) içine daldırılmıştır. Böylece plakalar arasında gerilim oluşur, kurşun plaka negatif, kurşun dioksit plaka da pozitif yüklenir.
Plakalara, yani akümülatöre bir dış devre bağlandığında, devreden elektrik geçmeye başlar. Bu da elektrolit içindeki sülfürik asitle plakalardaki kurşunun tepkimeye girmesine neden olur. Sonuçta her plakanın etrafında kurşun sülfat tabaka oluşur. Aynı zamanda elektrolit içindeki asit oranı ve buna bağlı olarak elektrolitin yoğunluğu azalmaya başlar.
Eğer bu durum akümülatör tekrar şarj edilmeden devam ederse, oluşan sert kurşun sülfat (PbSO4) kristalleri her iki plakanın yüzeylerini kaplayacaktır (bu oluşuma “plakalar sülfatlandı” denir). Her iki plaka da aynı miktarda kurşun sülfat ile kaplandığından, birbirlerine göre elektrokimyasal olarak nötr (yüksüz) duruma geleceklerdir, yani daha fazla kimyasal reaksiyon oluşmayacaktır. Bu noktada da akümülatörün boşaldığı söylenir.
Eğer sülfat oluşumu fazla ise plakalar üstünde büyük kristaller oluşur, akümülatör gerektiği gibi çalışmaz. Sülfatlanmanın ana nedenleri ise akümülatörün uzun süre şarjsız bekletilmesi, yüksek sıcaklıklarda kullanılması, veya gereğinden az veya fazla şarj edilmesidir.

[GürbüzOKATAN]

Motosikletlerde Hangi Tip Akümülatörler Kullanılır?

Motosikletlerde genellikle kurşun-asit akümülatörler kullanılmaktadır. Bu akümülatörler genelde bir hazne içinde birbirine seri olarak bağlanmış olan her biri 2 Volt’luk 6 adet pilden oluşur. Bu akümülatörlerin ana özellikleri şunlardır:
a) Depoladıkları enerji alındığı zaman tekrar şarj edilebilirler.
b) İç direnç değerleri düşüktür, böylece büyük gerilim kayıpları olmadan yüksek akım çekilebilir.
Motosikletlerde kullanılan kurşun-asit akümülatörler, standart, jel ve AGM (Absorbed Glass Mat) akümülatörlerdir. Standart akümülatörler klasik, yani
sökülebilen tapaları olan, veya bakımsız (maintenance-free) tip olabilir. Bütün jel akümülatörler sızdırmaz, bazıları ise valf düzeneklidir, bu valfler akümülatör içinde az miktarda pozitif basıncın kalmasını sağlar. AGM akümülatörler “kuru” olarak da bilinir, çünkü içindeki elyaf %95 oranında sülfürik asite doymuştur.Hemen hemen tüm AGM akümülatörler sızdırmaz ve valf düzeneklidir (VRLA - Valve Regulated Lead-Acid) yani Valf Düzenekli Kurşun-Asit olarak bilinirler).

Standart Kurşun-Asit (Sulu) Akümülatörler

Klasik kurşun-asit akümülatörler, kullanılmadıkları takdirde bir günde % 0.5-1.5 oranında kendi kendilerine deşarj olur. Yüksek sıcaklıklarda bu oran daha da fazladır. Çeşitli elektrik devreleri de sürekli akım çekerek akümülatörün kaynaklarının harcanmasına katkıda bulunur. Uzun sure kullanılmadan bekletilen motosikletlerin akümülatörleri, her 3 haftada bir şarj edilmelidir.
Akümülatörün kullanılmadan veya bakım yapılmadan 1 aydan fazla bekletilmesi, içindeki kurşun plakalar üzerinde kalıcı olarak kurşun sülfat oluşması için yeterlidir. Bu madde akümülatörün şarj kapasitesini azaltmaktadır ve telafisi mümkün değildir.
Şarj işlemi sırasında her zaman elektrik tesisatı akümülatörün kutup başlarından sökülmeli, veya 12V güç soketinden BMW Motorrad şarj cihazı (Parça No: 71 60 7 688 864) ile şarj işlemi yapılmalıdır.
Standart kurşun-asit akümülatörlerin elektrolit düzeyi düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekiyorsa elektrolite arıtılmış su eklenerek düzeyin her zaman min-max işaretleri arasında olması sağlanmalıdır.


Jel Kurşun-Asit Akümülatörler

Bu akümülatörlerde, elektrolitin akümülatör içinde sabit kalmasını sağlamak amacıyla elektrolitin içine jelleştirici bir madde eklenmiştir. Jel akümülatörlerin çoğunda havalandırma kanalları yerine tek yönlü valfler bulunur, bunlar oluşan gazların tekrar suya dönüşmesini sağlar. Kırılma durumunda dahi elektrolit dökülmez. Jel akümülatörlerin şarj gerilimi, şarj sırasında gaz oluşumu nedeniyle pil haznelerinin hasar görmesini önlemek amacıyla, standart ve AGM akümülatörlere göre daha düşüktür. Klasik bir otomotiv şarj cihazı ile bir jel akümülatörnün şarj edilmesi, akümülatöre kalıcı hasar verebilir.

Jel tip akümülatörlerin kapaklarında tapalar bulunmaz. Asit yoğunluğu ölçülemez ve saf su eklenemez. Jel akümülatörler kapalıdır ve hiç bir koşulda açılmamalıdır. Ayrıca drenaj çıkışı da yoktur, belirli bir iç basınç değerinde açılan basınç emniyet valfi vardır. Buradan asit çıkışı olmaz. Jel akümülatörlerin gövdesi gri renktedir ve standart akümülatörler gibi şeffaf değildir.
Akümülatörün motosiklet üzerine takıldığı ancak kullanılmadığı durumlarda jel akümülatör en az 3 haftada bir kez şarj edilmelidir. Sadece net bir şekilde jel akümülatörler için uygun olduğu belirtilen şarj cihazları kullanılmalıdır.
Jel akümülatörler maksimum 14.4 V şarj gerilimine sınırlı bir sure tabi tutulabilir. 14.4 V veya daha fazla gerilime sürekli tabi tutulan akümülatörler zarar görecektir. Bu, şarj sırasında akümülatör içerisinde çok fazla hidrojen (H2) ve oksijen (O2) oluşmasına neden olur ve bu maddeler su ile yeniden birleşemez. Bu da akümülatör içindeki basıncın aşırı artmasına neden olur. Belirli bir iç basınç değerine ulaşıldığında da basınç emniyet valfi açılır ve gazlar dışarı çıkar. Akümülatör de çalışmaz hale gelir.
Jel akümülatörler için uygun olduğu açıklanan şarj cihazlarının kullanımı sırasında akümülatörün kutup başlarının motosikletin elektrik tesisatından söküldüğünden kesinlikle emin olunmalıdır, çünkü bu şarj cihazları akümülatörde sülfat giderme işlemi yapar ki bu sırada sınırlı bir süre için şarj voltajı 15.5 V değerine çıkar. Bu da kontrol ünitelerinin ve diğer elektrik/ elektronik komponentlerin tamamen arızalanmasına neden olur !


AGM (Absorbed Glass Matt) Akümülatörler

AGM akümülatörler, ana çalışma prensibi olarak normal kurşun-asit akümülatörlere benzemektedir. En önemli fark, AGM akümülatörlerde, plakalar arasındaki sülfürik asitin tamamen Boron-Silikat cam lifi postundan yapılmış ayraçlar arasında olmasıdır.
AGM akümülatörler de Jel akümülatörler gibi sızdırmazdır, ve elektrolit veya su ilavesi gerektirmezler.
AGM akümülatörler, normal kurşun-asit akümülatörleri şarj edebilen şarj cihazları ile şarj edilebilirler.
Akümülatörün motosiklet üzerine takıldığı ancak kullanılmadığı durumlarda AGM akümülatör en az 3 haftada bir kez şarj edilmelidir.

AGM akümülatörün avantajları:

Bu akümülatörlerde, şarj sırasında oksijen gazı negatif plakalara transfer edilir, burada hidrojen ile tekrar birleşir. Bu birleşme işlemi %99 oranında verimlidir, dolayısıyla neredeyse hiç su kaybı olmaz. Şarj etme gerilimi de standart kurşun asit tipte olduğu gibidir, dolayısıyla standart tip akümülatörleri şarj eden cihazlarla şarj edilebilirler. İç direnç değeri çok düşük olduğu için, yüksek şarj ve deşarj akımlarında neredeyse hiç ısınma olmaz.

[GürbüzOKATAN]

Akümülatöre Asit Eklenmeli mi?

İçine bir kez asit konmuş bir akümülatöre hiçbir zaman tekrar asit eklenmemelidir. Standart tiplerde elektrolit seviyesi düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekiyorsa arıtılmış su eklenmelidir.
Motosikletimin Akümülatörünün Şarj Durumunu Nasıl Kontrol Edebilirim?
Standart tiplerde şarj durumu en hassas olarak bir hidrometre ile elektrolit yoğunluğu ölçülerek anlaşılabilir. Genel olarak da şarj durumu bir voltmetre kullanılarak akümülatörün açık devre gerilimi ölçülerek kontrol edilebilir. Açık devre gerilimi en az 12.7 Volt olmalıdır (Açık devre gerilimi ölçümü: Akümülatöre herhangi bir devre bağlanmamış olmalı ve ölçüm öncesinde de yaklaşık bir saat kadar akümülatör kullanılmamış ve şarj edilmemiş olmalıdır).

Motosikletimi Çalıştırmak İçin Başka Bir Akümülatörden Nasıl Takviye Yapabilirim?
DİKKAT: Akümülatörlerde patlayıcı gazlar bulunur. Bu yönergeler patlama / yanma tehlikesini en aza indirmek için verilmektedir. Kıvılcım, alev kaynaklarını ve sigaraları her zaman akümülatörlerden uzak tutunuz. Takviye alınacak akümülatörün gerilimi motosikletinizin akümülatörü ile aynı olmalıdır.
Takviye işlemi sırasında mutlaka koruyucu gözlük kullanınız ve akümülatörlere temas etmeyiniz. Hasarlı bir akümülatörü kullanmayınız, takviye kablolarını bağlamadan önce mutlaka her iki akümülatörü de Borusan Otomotiv
inceleyiniz. Akümülatör tapalarının sıkıca kapalı olduğundan emin olunuz. Takviye akümülatörü başka bir araç üzerinde ise her iki aracın birbirine temas etmemesine dikkat ediniz ve kontak kilitlerinin kapalı olmasını sağlayınız. Bütün elektriksel donanımın (farlar, müzik sistemi, ısıtma elemanları vs.) kapalı olmasını sağlayınız.
Aşağıdaki adımları sırasıyla uygulayınız:
1. Artı (+) takviye kablosunu boş akümülatörün artı (+) terminaline bağlayınız.
2. Artı (+) takviye kablosunun diğer ucunu takviye akümülatörünün artı (+) terminaline bağlayınız.
3. Eksi (-) takviye kablosunu takviye akümülatörünün eksi (-) terminaline bağlayınız.
4. Son bağlantı olan, “eksi (-) takviye kablosu – boş akümülatörün olduğu araç” bağlantısını; akümülatör, karbüratör veya yakıt sistemlerinden uzak bir noktada aracın şasisine (bazı motosikletlerde bunun için özel takviye bağlantı noktası bulunur) yapınız. Böylece takviye akümülatörü – marş motoru arasındaki elektriksel direnç en aza indirilmiş olur.
5. Her iki kablonun da araçların hareketli parçaları (fan, kayış, zincir vs.) ile temas etmediğinden emin olunuz.
6. Motoru çalıştırınız ve kabloları ters sıra ile sökünüz.


Bakım ve Şarj İşlemi:

Önce güvenlik: Akümülatör üzerinde çalışırken koruyucu gözlük ve eldiven kullanınız. İyi havalandırılmış bir ortamda çalışınız. Akümülatör içindeki gazlar patlayıcıdır, alev ve kıvılcım kaynaklarını akümülatörden uzak tutunuz. Cilt ile temas durumunda bol su ile yıkayınız ve gerekiyorsa bir hekime başvurunuz.
Motosikletin elektrik tesisatını veya bir şarj cihazını akümülatörden ayırırken, önce eksi (-) terminali, sonra da artı (+) terminali sökünüz. Takma işlemi ise bunun tersi sırada yapılmalıdır.
Standart kurşun-asit akümülatörlerde şarja başlamadan önce elektrolit seviyesinin uygun olduğundan emin olunuz.
Akümülatörü ve motosiklette bulunduğu yeri temiz tutunuz. Kir ve asit kalıntıları akümülatörün gereğinden çok daha çabuk boşalmasına neden olabilir. Akümülatörün dış yüzeyi su ve sabun ile temizlenebilir.
Akümülatör terminallerini düzenli olarak temizleyiniz, bağlantıların sıkılığını kontrol ediniz. Oksitlenme olması durumunda, terminaller tel fırça kullanılarak temizlenebilir. Terminalleri oksitlenme ve korozyondan korumak amacıyla da asit içermeyen koruyucu malzeme (örneğin vazelin) kullanılabilir.

Şarj:

Güç soketi üzerinden şarj işlemi, sadece BMW Motorrad şarj cihazları ile yapılabilir.
BMW Motorrad Akümülatör Şarj cihazı:
Bütün BMW Motosikletlerde kullanılabilir (Standart, AGM ve Jel akümülatörlere uygundur, tampon şarj özelliği vardır.



Parça No:
71 60 7 688 864
Temin etmek için lütfen Borusan Otomotiv Yetkili Bayilerine başvurunuz.

Sıradan (BMW olmayan, piyasadan alınan) bir şarj cihazı ile sadece akümülatörün kutup başları üzerinden şarj işlemi yapılabilir (asla motosikletin 12V güç soketinden akümülatör şarjı yapılmamalıdır). Ancak bu işlem sırasında aracın elektrik tesisatı mutlaka akümülatörden ayrılmalıdır. Aksi takdirde aracın kontrol üniteleri zarar görebilir.
Jel akümülatörlere uygulanması gereken şarj gerilimi standart akümülatörlerden farklı olduğu için, sıradan (BMW olmayan) bir şarj cihazı ile jel akümülatör şarjı yapılmak isteniyorsa, mutlaka cihazın “jel akümülatörler için uygun olup olmadığı” kontrol edilmelidir. Uygun olmayan bir cihaz ile yapılan şarj akümülatöre zarar verecektir.
Şarj cihazının tampon şarj (trickle charge) işlemi yapıp yapamadığı kontrol edilmelidir. Tampon şarj özelliği olmayan cihazlar, şarj olduktan sonra akümülatörden ayrılmalıdır. Aksi takdirde akümülatör zarar görecektir.
BMW Motosikletlerin akümülatörlerinin şarjı için en pratik çözüm, BMW Motorrad Akümülatör Şarj Cihazı kullanmaktır. Bu sayede akümülatör
tipi ne olursa olsun motosikletin güç soketinden şarj yapılabilir, şarj cihazının tampon şarj özelliği olduğu için araç üstünde bırakılabilir.
Açık devre gerilimi 10.8 Volt’tan düşük ise, motosikletin güç soketini kullanmak yerine elektrik tesisatını ayırarak şarj işlemini doğrudan akümülatör kutup başlarından yapmak uygun olacaktır. Bu durumda da yukarıda belirtilen şarj cihazı ile birlikte akümülatör terminal adaptörü kullanılmalıdır:



Akümülatör terminal adaptörü:
Parça No:
61 70 7 690 235

Ayrıca açık devre gerilimi 3.5 Volt’un altına inmiş olan akümülatörler standart şarj cihazları ile şarj edilemeyebilir. Bu durumda lütfen bir Borusan Otomotiv Motosiklet Yetkili Servisi’ne başvurunuz.

Borusan Otomotiv
Servis Departmanı

[__face__]

Gürbüz abicim öyle sanıyorum ki bu yazdıkların sadece 1200GS ADV için doğrumudur?

[Kerim Adnan DENİZ]

Bu arada; akülerdeki sülfatlaşmayı önleyen "Megapuls" markalı bir impuls cihazı satılıyor. Ben çok önceleri kısa bir süre kullanmıştım. Oldukça faydalı. Pendik' te Böckman diye bir işyeri satıyor. Dışarıdaki fiyatına göre uygun sayılır. Akünün ömrünü çok uzatıyor. Ayrıca mevcut eski aküdeki sülfatlaşmayı da çözerek yeniden canlandırıyor. Tavsiye ederim. Aküyü sürekli şarjda tutuyorum. 1150 GS nin ABS konusunu da böylelikle hallettim. Herkese selamlar, sevgiler, saygılar...

Not: Bu arada; Exide Akü' nün 1150 gs ve bir çok modele uyan jel aküsünün ithalatçısını buldum ve stoklarında mevcut.
İstekli arkadaşlar olursa telefonunu verebilirim...