Viraj Çıkışı Teker Kayması

[Ersan ÖZYURT]

Burada bahsi gecen kayma tank slapping ile neticelenen tipte bir kayma olayi olduguna gore bir kere, olay tamamen (sebebi ne olursa olsun ki bu yag degil) iki tekerin hzilarinin esit olmamasindan kaynaklanan bir kayma gibi geliyor bana. Bu durumda yapilacak en iyi hamle aslinda hazirlikli olsak aklimizda o hazirligi cevirip dursak belki uygulama sansimiz olur ve o da debriyaja asilmak ve iki teker arasindaki donus hizini aninda esitlemektir.

Ben de Mersinden Mut yoluna girdigim yerde bir dort yol agzi gobek gecerken, bir anda ayni olayi yasadim ve bir iki salinimdan sonra motor toparladi. Tabii hic beklemedigim bir anda oldugu icin, ben de debriyaji cekmemistim.

Kaymanin yagdan olmadigini yazdim cunku, Tranzona giderken yolda kaza olmus ve uzun bir bolge yaglanmis idi. Ben de bu yagin uzerinden, daha onceden olayi gordugu icin, ve bircok kisinin durma ikazindan sonra yaga girip durma firsatini kacirdigim icin debriyaj cekerek, motoru kendi hizi ile yagdan cikarmistim. Esas karar vermeme yardimci olan kisim bundan sonra basliyor.

Yagdan ciktim, hava kurudu ve ben o arada, bankette topraga filan da girdim lastiklerimi temizlemek adina. Bir sure gittim yarim saat kadar ve tekrar yagmur basladi ve benim motor acaip kaymaya basladi bir anda. O zaman kendimi bankete zor atmistim. Topraga girip kurtardim dusmekten.

Demem o ki, yaga bulasan yag ve/veya mazot gibi maddeler hemen cikmiyor. Senin motor islak zemin devam etmesine ragmen, kaymaya devam etmedigine gore seni kaydiran olay yag degilmis demek ki.

Olsa olsa, asfalt yamasi bitum, ve yol seridi olabilir.

Öncelikle Hakkı Abi ye teşekkür ederek başlamak istiyorum. Yine müdahele ederek bizi doğru yol soktu. Lakin, kendisi ile küçük bir fikir ayrılığımız var. Başımızın belası debreyaj. İlerken anlık zemin kaymaları, gevşek zemine ani giriş gibi zamanlarda, debreyaj çekerek arka tekerin üzerndeki baskıyı kaldırmak doğru olabilir. Lakin viraj çıkışında, henüz düzleşme aşamasına gelmemişken, lastik üzerindeki fiziksel dengeleri değiştirmektense, doğrusal akışa devam etmesini istemek (hiç bir şeye dokunmamak) daha akılcı geliyor bana.

[Ersan ÖZYURT]

Biraz toparlamaya çalışayım.


1. Kaymayı engellemek için yağışlı havalarda alınması gereken tedbirler nelerdir?

Yazışmalar içinde bu konuya doğru cevaplar geldi. Hızımızı azaltmalı, daha dik pozisyonda sürmeye çalışmalı ve sert hareketlerden (dönüş, fren vb) kaçınmalıyız. Sürüş devrimizi düşürüp daha çok yüksek vitesler tercih etmeliyiz ki, arka tekerimize uyguladığımız kuvvetler daha nazik olsun.

2. Neden kaymış olabilir?

Pek çok teori öne sürdük. Hepsi de birbirinden uygun ihtimallerdi. Sürüş anında orada olamadığımız için kesin karar veremeyeceğimiz malum. Sürüş anında orada olan Eser 'di ve Eser de bu kaymayı tetikleyecek unsuru göremedi. Dolayısıyla bir gözlem eksiği vardı. Bu gözlem eksiği nedeniyle de planlamada dikkate alması gereken noktayı tespit edemedi. Doğal olarak da bu riski sürüş planına dahil edemedi. Sistemin ilk aşamasının bilgi olduğunu hatırlarsak, bu bilgi eksikliği sistemin amacını gerçekleştirmesine ve bu kaymadan kaçınılmasına olanak verecek zamanı tanıyamadı. Sebep her ne olursa olsun bilgi toplayabilmeliydi. Demek ki Eser, bilgi toplama aşamasına daha dikkat etmeli. Şu aralarda bunun eğitimini alıyor zaten.

3. Arkadan kayma durumunda yapılması gerekenler nelerdir?

Viraj çıkışı gibi noktalarda arka teker kaymasını yaşamak çok korkutucu bir tecrübedir. Motosikletin dengesini koruması için ilave bir aksiyonda bulunmayarak kendisini toplamasına izin verilmelidir. Toplayamacak kadar kayma devam ediyor ise debreyaj çekerek, motorun akışını izin vermek çözüm olabilir. Ancak bu viraj dışına çıkma ile sonuçlanacak bir eylem olabilir. Bu nedenle ilk yapılacak şey, motosikletin kendisini toplamasına izin vermek, ilave bir aksiyonda bulunmamak (gazı kesmemek, gidonu çevirmemek vb.) yapılacak en iyi harekettir. (Hakkı Abi, yanlışım varsa düzelt lütfen)

4. Durmadan yola devam etmek doğru mudur? Olayın kritiğini interkom dan yapmak nelere davetiye çıkartır.

Bence burada yazılanların en tehlikeli olanı bu. Motosiklet sürmek mutlak konsantrasyon gerektirir. Belki de bizlerin en çok yaptığı yanlış bu. Telefonla konuşmak (veya interkom ile) ne olursa olsun sürüş için ihtiyaç duyulan dikkat pastasından, bir kaç dilimi konuşmaya ayırmak demektir. Aslını isterseniz ben müzik dinlemeyi bile bıraktım. Sözlü müzik zaten hiç dinlemiyordum. Pek çok kişinin konsantrasyonunu artırdığını söyleyeceği müzik bile, konsantrasyon eksikliğine neden olur kanaatindeyim. Müzik, kalp ritminizi bile etkiliyorsa, sürüşünüzü mutlaka ama mutlaka etkileyecektir. Bunu da ancak kötü bir şey olduğunda öğrenebilirsiniz.

Müzik bu kadar etkili iken, telefon veya interkom ile konuşmanın, hele ki az önce yaşanmış korkutucu bir olayı tartışmanın, kritiğini yapmanın, sürüşe vermeniz gereken dikkatin neredeyse tamamını alıp götüreceğine emin olabilirsiniz. Araba kullanırken telefon ile konuşmanın zararlarını araştırırken görülmüştür ki, sadece milyonda biri iki işi. aynı anda iki farklı konuyu düşünebilir. Bunu yaptıklarını sananlar, beyin korteksinin, düşünceler arasındaki hızlı akışını aynı an olarak algılamaktadır. Oysa beynimiz, iki olguyu aynı anda düşünmemekte, her iki olayı değerlendirmek arasında hızla gidip gelmektedir. Bizim sürüş esnasında bir anlık bile kayba tahammülümüz yoktur. Bu kısacık an, küçücük bir bilgi kırıntısının toplanıp işlenmesi için ihtiyaç duyulacak ve belki de önlenebilecek olan bir tehlikenin belirlenememesiyle, ölümle ile yaşam arasındaki çizgimizi belirleyen bir an olabilir.

Sonuç olarak:

Uyguladığımız ve tanıtıcılığını yapmaya çalıştığımız sitemin amacı, tehlikeyi yönetmek değil, potansiyel tehlikeleri yönetmektir. Tehlike oluşmadan, henüz potansiyel halindeyken tespit etmek ve tedbir almak, tehlike ile karşılaştıktan sonra tedbir almaktan daha basit ve uygulaması kolay olandır. Bu yüzden, ilk 3 soru yerine 4. soruya daha uzun cevap verebildim.


Not : Unutmayınız ki burada paylaşılanlar, sadece olayların ve sistemin bir kısmını anlatmaktadır. Eksik bilgi en tehlikeli bilgi çeşididir. Tavsiyem, burada yazanları uygulamaya çalışmak yerine, yetkinliğini ispatlamış kişi veya kurumlardan eğitim alınmasıdır.

Hepinize teşekkür ederim.

[ahmet korkmaz]

Ersan hocam teşekkürler. Ben şahsen interkom kullanımına tümüyle karşıyım, ne kadar dikkat edersem edeyim kendimi muhabbet ederken buluyorum, bu da bir çuval inciri berbat ediyor.

[Hakki Orun]

3. Arkadan kayma durumunda yapılması gerekenler nelerdir?

Viraj çıkışı gibi noktalarda arka teker kaymasını yaşamak çok korkutucu bir tecrübedir. Motosikletin dengesini koruması için ilave bir aksiyonda bulunmayarak kendisini toplamasına izin verilmelidir. Toplayamacak kadar kayma devam ediyor ise debreyaj çekerek, motorun akışını izin vermek çözüm olabilir. Ancak bu viraj dışına çıkma ile sonuçlanacak bir eylem olabilir. Bu nedenle ilk yapılacak şey, motosikletin kendisini toplamasına izin vermek, ilave bir aksiyonda bulunmamak (gazı kesmemek, gidonu çevirmemek vb.) yapılacak en iyi harekettir. (Hakkı Abi, yanlışım varsa düzelt lütfen)


Not : Unutmayınız ki burada paylaşılanlar, sadece olayların ve sistemin bir kısmını anlatmaktadır. Eksik bilgi en tehlikeli bilgi çeşididir. Tavsiyem, burada yazanları uygulamaya çalışmak yerine, yetkinliğini ispatlamış kişi veya kurumlardan eğitim alınmasıdır.

Hepinize teşekkür ederim.

Sevgili Ersan, ben de sizler gibi sadece bir katilimda bulunup, dogru bildiklerimi paylasiyorum. Ben tesekkur ederim ki boyle bir ortam yaratildi ve duzgun tartismalarla devam edebiliyoruz. Bu cok kiymetli!

Senin mesajin son cumlesi ile baslamak istiyorum. Oncelikle bu cumle son derece dogru yazilmis bir fikir. Ben de herzaman ayni seyi yaziyorum. Bizler egitimci olmadigimiz icin, kullanimimizla ilgili yorumlari yaziyoruz ve bunlar yanlis da olabilir. Halbuki bir egitmen yorumsuz olarak mufredati anlatir. Ki dogrusu da budur.

Gelelim su debriyaj meselesine.

Eserin ilk mesajinda suratin dusuk oldugunu belirtmis olmasi ve bir de artcili olmanin avantajina hukmen, o durumda kayma suratten degil de zeminden kaynakli oldugundan bu durumda debriyaj cekmek son derece faydali olabilir.

Ancak, senin de belirttigin gibi, suratten kaynakli, viraj ici yapilabilecekler son derece sinirlidir. Bu yapilabilceklerin icinde, aklimizla yapmayacagimiz ancak refleks olarak gelen ilk davranis, gaz kesmektir ki bu arka tekerin tutusunu son derece zayiflatacagi icin kaymaya yardimci olmaktan baska bir ise yaramaz. Virajda nasil fren yapilir hangi fren kullanilir, bunu mutlaka bir egitmenin anlatmasini tercih ettigimden bu konuya deginmeyeegim.

Ancak sunu soyleyebilirim, yavas girin hizli cikin. Suratten dolayi kaymazsiniz ve de viraj icinde "ulan ulan ulan ulan" durumu hic olmaz!

[Ersan ÖZYURT]

Sağolasın Hakkı Abi. Sana kesinlikle katılıyor ve viraj içinde fren meselesine kesinlikle ben de bulaşmıyorum.

Son sözün ise yüzde yüz doğru.

[Burak Demir]

Benim gsr600 de 2000 ve 3000 arasi devir normal 3000 den sonrasi cildirmaya basliyor makina birak beni gidiyim diyor..

GSR'da 2000-3000 arası normal değil düşüktür.

[murat arslan]

şu an yeniyim ninja 250 den geçtim gsr ye 8000 devir üstü nadir çıkıyorum yüksek beygirli bu makinaya yavaş yavaş alışıyorum.

[Kağan Dalak]

Devir konusunu genellemek, yanlış sonuçlara yöneltebilir. Ama temel olarak formulize edilirse az çok doğru değerler yakalanır. Doğru deviri bulmak için öncelikle "neden, doğru devir seçilmeli" sorusunu cevaplamak gerek. Cevap aslında basit.
"Viraja uygun hızda girmelisin, girmiyorsan hatalısın" teorik doğrudur. Evet ama teori aynı zamanda der ki "Limitlerde girmemelisin" yani beklenmedik bir durumla karşılaştığında, vites değiştirmek zorunda kalmadan, hızlanmak ya da yavaşlamak için pay bırakman gerek. İşte doğru devirde olmak bunun için önemli. Çünkü hızlanmak istediğinde, gazı açınca virajı bitirmeden devir kesiciye girmemek, yavaşlamak istediğinde de virajı bitirmeden vites düşürmek zorunda kalmamak gerek. Ayrıca genellikle maksimum tork noktası devir bandının hemen hemen ortasında yer aldığından, gaz açılmak zorunda kalınırsa, motosikletten anında tepki alınır. Halbuki , düşük devirle girmiş olan bir motosiklette bu tepkinin geç gelmesi sebebi ile sürücü problem yaşayabilir. Dolayısı ile formül basit. "Kullanabildiğiniz devir bandının, ortası". Yani, devir kesicili bir motorda, red line nn yarısı, devir kesicisi olmayan bir motorda ise son devrin ortası kabul edilebilir. Bu hasaba ±%10-15 gibi bir tolerans da verilirse, ideal devir bandına ulaşılmış olur.

[Ersan ÖZYURT]

Hepsi doğru teşekkürler. Lakin devir tespitine bir ekleme yapmak istiyorum. Ekrana göre belirlemek isterseniz yazan toplam rakamın yarısıdır. Redline a göre belirlerseniz ise redline nın başladığı devrin yarısını alıp, üzerine 1.000 devir daha eklemelisiniz.